Geçtiğimiz günlerde bir arkadaşım ile Gürcistan’ın Tiflis kentine gitmeye karar verdik. Gürcistan’a vizenin olmaması da bu kararımız üzerinde etkili oldu. Her şeyden önce paramızın maalesef bu ülkede de değersiz bir konuma geldiğini üzülerek söylemek isterim. Biz 2023’ün Ocak ayında gittik ve kur 1’e 7 şeklindeydi.
Tiflis’i gezmek için maksimum iki günün yeterli olacağını düşünüyorum. Sonrasında şehir sıkıcı bir hal alabiliyor. Şehirdeki birçok yapı yeni yapılmış durumda. Yani çok fazla tarih söz konusu değil. Örneğin Roma’daki gibi bir yere girdiğinizde üç saat harcamanıza gerek olan yapılar yok. Bir diğer önemli detay ise gezilecek yerlerin hepsi merkeze çok yakın konumda ve birbirine yürüme mesafesinde.
Gürcistan’da gelecekseniz Tiflis en doğru adres olabilir ama gelmenin mutlak olduğu yerler listesinde olmadığını çok rahatlıkla söyleyebilirim. Hava değişikliği olması ve farklı bir kültürü görmek adına ziyaret edilebilecek bir lokasyon olarak ifade edilebilir.
Tiflis yürüyerek rahatlıkla gezilebilecek bir şehir. İlk başta gezilecek listesi çok gibi geliyor ama bir bakıyorsunuz ki çoğu yer aynı gün bitmiş. Bundan dolayı bence şehrin arka sokaklarına girmeyi ve dolaşmayı ihmal etmeyin derim. Gerçek gürcü kültürünü oralarda daha rahat hissedebilirsiniz.
Bu arada yazının sonunda diğer başlığı altında yer alan notları da özellikle incelemenizi öneririm.
ŞEHİR MERKEZİNE ULAŞIM
Tiflis- İstanbul arası uçakla iki buçuk saat civarı sürüyor. Havalimanına indiğinizde turist olduğunuzu anlayan taksicilerin bir anlamda üzerinize atladığını göreceksiniz. Eğer bir taksiye binecekseniz resmi ve yasal olan (Üzerinde Taksi ışığı oluyor) taksilere binmenizi tavsiye ederim. Yasal olmayan taksilere bindiğinizde mobil uygulamadan taksimetreye benzer bir şey açıyorlar. Ödeyeceğiniz paranın 2-3 katını ödeme durumunuz söz konusu olabilir. Havalimanı-Özgürlük Meydanı arası taksi ile ortalama 40 Lari civarında tutmakta.
Taksi için en yaygın uygulama BOLT. Uygulamayı indirmeyi ve kullanmayı denedik ama sanırım ki Türk numaramız olduğu için sisteme giriş yapamadık. Bu arada UBER burada çalışmıyor.
Havalimanından merkeze otobüs ile gitme imkanınızda var. Otobüs ile şehir merkezi yaklaşık 35-40 dakika sürüyor ve gündüzleri her 30 dakikada bir kalkıyor. Otobüs ücreti ise 1 Lari. Şehirde ulaşımı kullanmak için otomat veya gişelerden kart alabilir ve ona yükleme yaparak rahatlıkla kullanabilirsiniz. Havalimanı hattının otobüs numarası ise 337. Merkezden havalimanına gitmek isterseniz otobüs Rustavelli Galleria önünden de geçiyor. Bazen numaralar değişebildiği için konu hakkında güncel bilgiyi buradan alabilirsiniz.
KONAKLAMA
Konaklama için önerim Özgürlük Meydanı, Kura Nehri çevresi (Merkeze yakın olan bölüm) veya Rustaveli Caddesi’ne yakın yerler olması. Buralarda kalırsanız oldukça rahat edersiniz. Airbnb veya booking.com gibi siteler oldukça işlevsel durumda.
GÜRCİSTAN’DA NELER YENİR?
Öncelikle Gürcistan’da hizmet akışı ve hızı Türkiye’deki kadar hızlı ve gelişmiş değil. Bundan dolayı yemeklerin geç gelmesi gibi durumlarda gerilmemenizi öneririm J Tiflis’te neler yeni konusunda ise detaylar aşağıdaki gibi. Şimdiden afiyet olsun!
HAÇAPURİ
Gürcü dilinde Haço bir tür peynir çeşidi anlamına geliyor. Puri ise ekmek demek. Yani ‘Haçapuri’ bir anlamda peynirli pide olarak ifade edilebilir. Gürcü mutfağının başrol oyuncularından bir tanesi olan Haçapuri’nin lezzetini sorarsanız peynirli pideden çok farklı değil. Haçapuri, üzerinde göz yumurta ile getiriliyor. Yemeden önce onu pide içerisindeki peynir ile karıştırıyorsunuz ve daha sonra yemeye hazır hale geliyor. Buraya kadar gelmişken kesin denemeniz gerekir ama çok farklı bir lezzet beklememenizi öneririm. Ortalama fiyatı ise 17-21 Lari arasında değişiyor.
HİNKALİ
Açıkçası en sevdiğim Gürcü yemeği Hinkali oldu diyebilirim. Hinkali’yi bir anlamda Türk kültüründeki mantı, İtalyan kültüründeki Ravioli, Çin kültüründeki Wonton olarak ifade edebiliriz. Hinkali bir gürcü mantısı. İçerisine çekilmiş sığır veya koyun eti koyularak yapılmakta. Burada mantı hamuru bohça gibi toplanıyor ve ucu sıkılıyor. Kaynar suda pişen hinkali, içinde biriken suyuyla birlikte sıcak olarak ve ucundan tutarak yeniyor. Uç kısmını ise yeme tercihi tamamen size bağlı ama bana sorarsanız sırf hamur olmasından dolayı yememenizi tavsiye ederim. Önemli detay ise Hinkali’yi içerisindeki suyu ile yemeniz gerekiyor. Genellikle 5’li servis ediliyor ve fiyatı 7-9 Lari arasında değişiyor.
LOBIO
Çömlek içerisinde gelen Lobio, bir anlamda kuru fasülye tadı olmaya yakın ama tam o olmayan bir yemek türü. Kişniş, ceviz, sarımsak, soğan içeriyor. Aynı zamanda değişik baharat ve malzemelerde içerisine koyulabilmekte. Genellikle mısır ekmeği ile servis ediliyor. Ortalama 15-19 Lari arasında değişiyor.
HARÇO ÇORBASI
Gürcülerin milli çorbası olarak bilinen Harço, içerisinde et olan ve tadını sevdiğim bir yemek oldu. İçerisinde Soğan, pirinç, et, su, baharat ve kişniş yer alıyor. Fiyatı ortalama 16-18 Lari arasında değişiyor.
CHVISHTARI
Chvishtari, peynirli bir mısır ekmeği. Yemeğimizin yanına eşlik etmesi için söyledik ama biraz yanık geldi bizimki. Gürcü mutfağına ait gibi görünmesine karşın bizimde yabancı olmadığımız bir tadı var ve zorunlu bir lezzet değil aslında. Tanesi 7-8 Lari arasında değişiyor.
ŞARAPLI DONDURMA
Gürcülerin şarapları meşhur olduğu için şaraplı dondurmayı farlı bir tat olması adına deneyebilirsiniz. Ortalama bir külah şaraplı dondurmanın fiyatı 5 Lari civarlarında.
TİFLİS GEZİLECEK YERLER
Rustaveli Caddesi
Tiflis’in en ünlü caddesi olan ve yaklaşık 1,5 KM uzunluğunda olan Rustavelli Caddesi’nin eski adı aslında Golovin Caddesiymiş. Bu cadde şu mevcut adını Ortaçağ’da yaşamış Gürcü şair Şota Rustaveli’den almakta. Bu caddede yürümenizi, kahve içmenizi özellikle tavsiye ederim. Rustaveli, yol boyunca eski mimarinin de eşlik etmesiyle gezme keyfi yüksek bir cadde denilebilir. Cadde boyunca yer alan adres veya sokak tabelalarında da Şota Rustaveli’nin dizelerinden de bölümlere yer verilmiş.
Chronicle of Georgia
Beni Tiflis’e gelmeye ikna eden en önemli yapılardan bir tanesi bu anıttı. Chronicle of Georgia’ya ulaşım biraz zor. O yüzden gelecekseniz taksi kullanmanızı öneririm. Biz taksi ile gidiş ve dönüş için 65 Lari’ye anlaşmıştık. Chronicle of Georgia 1985 yılında Zurab Tsereteli tarafından oluşturulmuş fakat hiçbir zaman tam olarak bitirilememiş. 16 Sütündan oluşan anıt, 30-35 metre yüksekliğinde. Anıtta oldukça farklı detaylar söz konusu. Üst bölümünde krallar, kraliçeler ve kahramanlar yer alırken, alt bölümünde ise İsa’nın hayatından hikâyeler anlatılıyor. Buraya kahvenizi alıp gelmenizi ve önünde kulaklığınıza Argy’den Pantheon’u açarak kahvenizi yudumlamanızı öneririm 🙂
Sameba Katedrali
Sameba Katedrali, Gürcü Ortodoks Kilisesi’nin ana katedrali konumunda yer alıyor. Bu yapı 1995 ve 2004 yılları arasında inşa edilmiş. Dünyanın üçüncü en yüksek Doğu Ortodoks katedrali ve toplam alana göre dünyanın en büyük dini yapılarından biri olmasıyla ön plana çıkıyor. Özellikle katedralin içerisinde görülmesi gereken keyifli eserlerde mevcut. Katedrali görmeye giderken Gürcistan’ın arka sokaklarını da gezme şansınız oluyor. O yüzden buraya biraz yokuş çıkacaksınız ama şehrin gerçek ruhunu da görebilme imkanınız olacak. Sameba Katedraline yürüyerek gitmenizi öneririm.
Özgürlük Meydanı
Tiflis Özgürlük Meydanı, kendinize merkez alacağınız nokta olabilir. Bir anlamda Rustaveli Caddesi’nin başı olarak da ifade edebiliriz. Gürcistan’ın bağımsızlığı kazanması burada kutlandığı için bu ismi almış. Meydanın tam ortasında Heykeltıraş Zurab Tsereteli tarafından yapılan 44 metrelik altın St. George heykeli tam merkezde duruyor. Üst kısımda yer alan heykel ise St George’un keskin nişancıyı kesmesini ve ejderhayı kazanmasını tasvir etmekteymiş ve burada önceden Lenin Heykeli bulunuyormuş.
Kartlis Deda
Kartlis Deda bir anlamda şehrin sembolü konumunda. Bu heykel Tiflis’in kurtuluşunun 1.500’üncü yılında Sololaki tepesine dikilmiş. 20 metre yüksekliğinde olan Kartlis Deda heykeli alüminyum malzemeden yapılmış. Buradaki kadın figürü ise Gürcü ulusal kıyafetlerini giymiş bir kadını temsil ediyor. Heykelin bir elinde dost olarak gelenlere şarap sunan bir kâse, diğer elinde ise düşman olarak gelenlere kullanmak üzere yer alan bir kılıç bulunmakta. Bu tepeye Avrupa Meydanı’ndan teleferiğe binerek çıkabilirsiniz. Teleferik için kişi başı ücret 2,5 Lari (Tek Yön). Şehir ulaşımı için aldığınız kartı burada da kullanabileceğinizin altını çizelim.
Metekhi St. Virgin Church
Burası Avrupa Meydanı’nın orada yer alan Metekhi Kayalığında bulunuyor. Tiflis’te görebileceğiniz en eski yapılar arasında yer aldığının altını çizelim. Kilise MS 1278 ile 1289 yılları arasında Gürcistan Kralı II. Demetrius döneminde inşa edilmiş. Şehrin bir bölümünü görebileceğiniz keyifli bir manzarası da mevcut. Kilisenin hemen önünde de dev bir atlı heykel yer alıyor.
Eğik Saat Kulesi
Tiflis’in en önemli sembollerinden bir tanesi olan Eğik Saat Kulesi, sanki yıkılmakta olan bir binayı dışarıdan tutan bir kalas varmış ve o yapıyı ayakta tutuyormuş izlenimine sahip. Rezo Gabriadze Kukla Tiyatrosu’nun yanında bulunan eğik saat kulesi Özgürlük Meydanına 10 dakika mesafede bulunuyor. Kulede farklı şekilde sembolize edilen detaylar söz konusu. Yapı eski gibi görülmesine karşın 2010-2011 yılında yapılmış.
Ançishati Bazilikası
Eğik Saat Kulesi’nin hemen yanında bulunan Ançishati Bazilikası, 6. yüzyıldan kalma üç nefli bir yapı. Bu arada Tiflis’teki en eski kilise binası olduğunu da belirtelim. Biz burayı ziyarete geldiğimizde bir düğün törenine denk gelmiştik. Gerçekten ortam ve atmosfer oldukça güzeldi. Bazilikanın iç kısmında da görülmeye değer bir atmosfer olduğunu düşünüyorum. Zaten oldukça küçük ve yirmi dakika da gezilebilecek bir yapıya sahip.
Sachino Palace (Kraliçe Darejan’ın Sarayı)
Avrupa Meydanına yakın konumda olduğu için görülebilecek yerler listesinde bulunuyor ama açıkçası on dakikanızı sadece manzara için ayırmanız yeterli olan bir yer. Tiflis’in bir bölümünü biraz üstten görebileceğiniz bir alan. Burası Kraliçe Darejan’ın Sarayı olarak geçiyor. Yapı 1776 yılında II. Erekle’nin eşi Kraliçe Darejan için yaptırılmış.
Narikala
Dördüncü yüzyıla ait bir yapı olan Narikala tarihi bir kale. Kartlis Deda’yı görmek için çıktığınız tepe ile birleşik durumda. Dolayısıyla her iki yapıyı da aynı ziyaret anında görebilme durumunuz var. Kalenin üst kısmında ise St. Nicholas Kilisesi yer alıyor. Maksimum 15 dakikanızı ayırmanız yeterli olur.
Baratashvili Köprüsü
Baratashvili Köprüsü, Kura Nehri üzerinde yer alıyor. Üst kısmından araçlar, alt kısmından ise yayalar geçmekte. Burayı yazmamın sebebi ise burada bazı dönemlerde sergiler oluyormuş. Biz onlardan bir tanesine denk geldik ve keyifli çalışmalar vardı. Yolunuzun üzerinde olursa bir geçmekte fayda olabilir.
Sioni Katedrali
Bir Gürcü Ortodoks katedrali olan Sioni Katedralin orijinali 6 ve 7. yüzyıllarda inşa edilmiş. O zamandan beri yabancı işgalciler tarafından tahrip edilmiş ve birçok defa yeniden inşa edilmiş. İç kısmında da vakit geçirebileceğiniz bir dini yapı olduğunu belirtmek isterim.
Kashveti (Kaşveti) Kilisesi
1910 yılında tamamlanan bu yapı, “Kashveti” Gürcü dilinde “taş” anlamına gelen kva ve ” doğurmak” anlamına gelen shva kelimelerinden türetilmiş. Burası Rustaveli Caddesi’nde yer alan Parlamento Binası’nın karşısında yer alan Ortodoks bir kilise. Gezerken bir 15-20 dakikanızı ayırmak keyifli olabilir.
Rike Parkı
Tiflis’in tam merkezinde yer alan Rike Parkı, Kura Nehri kıyısında yer alıyor. Bir anlamda geziler sırasında dinlenme molası. Barış Köprüsü ’de Rike Parkı’nda yer almakta. Ayrıca park içerisinde amfi tiyatro ve iki metal tüp şeklindeki sergi alanı da yer alıyor fakat buralar gittiğimizde atıl ve kullanılmaz durumdaydı.
Kükürt Hamamları
Tiflis’in eski kısmında yer alan ve hamam bölgesi (Abanotubani) olarak da ifade edilen kısım. Bu bölgede aynı zamanda bir şelale olduğunun da altını çizelim. Hamamların birçoğu İran esintisi taşımakta. Mtkvari Nehri’nin doğu kıyısında, Metekhisubani’nin karşısındaki Narikala kalesinin eteğinde yer alan şehrin tarihi bölümlerinden. Bu bölgeyi yaklaşık 30-40 dakika içerisinde rahatlıkla gezebilirsiniz. Bu arada Kükürt Hamamlarının olduğu kısımda bir köprü yer alıyor. Bu köprünün altında bazen sergi olabiliyormuş. Tatilimizde bir tanesine denk geldik ve oldukça keyifliydi. Yani köprü altına bir bakmanızı da öneririm. Genelde buraya çok az insan iniyor.
Cuma Camii
1700’lü yıllarda Osmanlı tarafından inşa edilen bu cami, son 300 yılda üç kez yıkılmış ve yeniden inşa edilmiş. Cami güzel çini mozaik cepheye sahip. İçerisine girdiğimde ise çok fazla ayrı bir özelliğini göremedim. Çok vakit harcamadan 5-10 dakika içerisinde gezebileceğiniz bir yapı.
TİFLİS İLE İLGİLİ DİĞER NOTLAR
Şehirde ırmak gezisi yapmak bir alternatif ama ben çok gerek olmadığı kanısındayım. Eğer gezi yapmak isterseniz kişi başı 60 Lari ödemeniz gerekiyor. 5 Kişiye özel olarak ise 200 Lari şeklinde pazarlık yapabilirsiniz. Unutmayın, burada her şey pazarlıkla 🙂
Gürcistan’da birçok aracın tamponu olmadığını göreceksiniz. Bunun sebebi ise araç tamponları oldukça değerli bir ürün olduğu için çalınıp satılıyormuş.
Yine trafikte hem sağdan hem de soldan direksiyonlu araçlar görebilirsiniz. Ülkede her iki türlü araç kullanmakta yasal. Sağdan direksiyonlu araçlar daha ucuz olduğu için halk tarafından tercih edilebiliyormuş.
Şehirde taksiye binmek istiyorsanız gideceğiniz yeri haritadan gösterin ve mutlaka pazarlık yapın. Taksicilerin çok sert ve güvenlikli olmayan sürüşlerine denk gelme olasılığınız da yüksek.
Bir sabah Kura Nehri kenarında yer alan Dedaena Park’ta kahve içmenizi öneririm. Aynı zamanda parkın içerisinde çeşitli sanat eserleri yer alıyor. Bu park geceleri de oldukça güzel bir yere dönüşmekte.
Fabrika Hostel içerisinde yer alan kafeye gitmenizi ve kahve içerek molanızı burada yapmanızı tavsiye ederim.
Rustaveli Caddesi’nde gezerken Cafe Stamba’yı görün derim. İsterseniz burada 11:00’a kadar kahvaltı da yapabilirsiniz. Her bölümü güzel bir dizayna sahip. Ayrıca yanında bulunan otelin iç mimarisine de bayılmıştım. Görmenizi öneririm.
Marjanishvili Meydanı yerel halkın yaşamını görebileceğiniz yerlerden bir tanesi.
Hop on-Hop off’lar ile şehri gezmek isterseniz ücreti yetişkin 60-80 Lari, Çocuk 55-65 Lari, aile ise 150-170 Lari. Hop on-Hop off’lar Avrupa Meydanı’ndan hareket etmekteler.
Hediyelik eşya almak isterseniz size Kote Afkhazi Street’i tavsiye edebilirim.
Şehirde gece yaşamı çok hareketli değil. Dolayısıyla gece dışarı çıkıp düzgün bir şekilde eğlenebileceğiniz yerlerin sayısı çok az. Fazla beklentiye girmeyin derim.
Şehri gezerken binaların birçok noktasında küçük sanat eserleri görebilme imkanınız yüksek.
Şehrin dağ yamacında gördüğünüz ve gece aydınlatılan kule ise Televizyon kulesi.
Barış köprüsünün gezilecekler listesine olmasına şaşırdığımı söylemek istedim. Aslına bakılırsa sıradan bir köprü. Sadece şeklini biraz asimetrik yapmışlar, o kadar.
Chakhrukhadze ve Erekle II sokaklarında güzel yemek mekanları bulabilirsiniz.
Tiflis hakkında beklentilerinizi çok yükseltmeyin. Şehir sovyetlerden kalma ruhunu birçok yerde koruyor.
Sokaklarda şarabın her türlüsünü deneyebileceğiniz birçok mekan var. Bundan dolayı gürcü şaraplarının gerçekten her türlüsünün tadına bakmanızı öneririm. İmkan varsa orijinal gürcü peynirleri ile birlikte denemenizi öneririm.
Gürcü insanı çok sıcak kanlı değil. Bundan dolayı soğuk karşılamalara veya cevaplara hazırlıklı olun derim 🙂
Birçok yurtdışı ülkesinde olduğu gibi burada da bir kahvaltı kültürü yok. Genelde kahvaltı niyetine haçapuri tercih ediliyor.
Şehrin merkezinde çok büyük olmasa dahi kumarhaneler var. Yani ülkede kumar oynamak yasa dışı bir durum değil.
Bir yanıt yazın